Ταχρίρ και Τακσίμ: Η όξυνση της σύγκρουσης

μεταξύ Ισλάμ και εκκοσμίκευσης

Καθημερινή, 29/6/2013

Δρ. Ευάγγελος Βενέτης, ΕΛΙΑΜΕΠ

Συνήθως οι εποχές εναλλάσσονται αλλά η “Άνοιξη” των τελευταίων δύο ετών στον ισλαμικό κόσμο καλά κρατεί. Η χρονική εγγύτητα μεταξύ της πολιτικής κρίσης στην Τουρκία και την ανάφλεξη της εν εξελίξει εμφύλιας, πολιτικής προς το παρόν, αντιπαράθεσης στην Αίγυπτο καταδεικνύει ότι οι κατά κράτη μουσουλμανικές κοινωνίες είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Και οι ομοιότητες; Πολλές.

Δεν προκαλεί έκπληξη η σύγκρουση εκκοσμικευμένων και ισλαμιστών μουσουλμάνων στην Αίγυπτο. Είναι ένας ακόμη κρίκος στην αντιπαράθεση των δύο πλευρών για την κατάληψη της εξουσίας και τον πλήρη έλεγχο της χώρας. Και θα ακολουθήσουν άλλοι. Ο Ισλαμιστής Πρόεδρος Μόρσι έχει τεθεί σε τροχιά Έρντοαν χωρίς όμως να έχει κατορθώσει αυτό που επί σειρά ετών οι Τούρκοι ομοϊδεάτες του επεδίωκαν και επέτυχαν, δηλ. τον παραγκωνισμό του στρατού από τα πολιτικά πράγματα της χώρας. Ο Μόρσι βρίσκεται από άποψη πολιτικών ισορροπιών με τον στρατό εκεί που βρισκόταν ο Τουργούτ Οζάλ στην Τουρκία, ίσως και παλαιότερα. Ωστόσο υπολείπεται ακόμη του Οζάλ σε μέθοδο λόγω της απειρίας του, απόρροια της ξαφνικής μεταβολής των πολιτικών πραγμάτων στην Αίγυπτο.

Στο Κάιρο ο Μόρσι προσπαθεί να προωθήσει το ισλαμικό πολιτικό του πρόγραμμα, προσπαθώντας να ισορροπήσει μεταξύ των ισλαμιστών διανοουμένων και ιερατείου αφενός, και του εκκοσμικευμένου, πλην στρατιωτικού, πολιτικού κατεστημένου. Οι τωρινές συγκρούσεις μεταξύ των δύο πλευρών στους δρόμους τος Καΐρου δείχνουν τόσο την πόλωση της αιγυπτιακής κοινωνίας όσο και την ανησυχία των εκκομισκευμένων Μουσουλμάνων για το μέλλον της χώρας, το οποίο ο Μόρσι το προδιαγράφει ισλαμικό. Και μάλιστα εργάζεται νυχθημερόν για να επιτύχει αρχικά την μείωση της επιρροής του στρατιωτικού κατεστημένου της Αιγύπτου, και κατόπιν την πλήρη εξάλειψη της από τα πολιτικά πράγματα της χώρας. Όσο περισσότερο προσπαθεί, θα πρέπει να θυμάται ότι οι απότομες αλλαγές επιφέρουν απότομες αντιδράσεις, ιδιαίτερα με τον στρατό να εφορά.

Σε αυτή την διαδικασία, χρειάζεται ο Μόρσι περισσότερη εμπειρία, μετριοπάθεια, σύνεση και υπομονή, εάν θέλει να κρατήσει την αιγυπτιακή κοινωνία σε ισορροπία, χωρίς την απεμπόληση των ιδεολογικών του προσανατολισμών. Όπως και να ’χει όμως, η εμπειρία αποκτάται με τον χρόνο, και η γνώση με την πείρα. Εάν ο Μόρσι φερθεί μετριοπαθώς, η παρούσα κρίση θα καταλαγιάσει χωρίς δραματικά αποτελέσματα. Θα πρέπει να πάντοτε, όπως και ο Έρντοαν, να είναι σε θέση να βρίσκει την χρυσή τομή σε κάθε σημαντικό μετέωρο πολιτικό βήμα του στο τεντωμένο πολιτικό σχοινί της Αιγύπτου. Έχει δρόμο ακόμη να διανύσει, ελπίζοντας ότι το σχοινί θα αντέξει.

�ς αE � � � ��~ �]� εκτιμά ότι, όπως και στο παρελθόν, είναι θέμα χρόνου να στείλει τους Ισλαμιστές στα σπίτια τους. Η εν λόγω εκτίμηση δεν είναι άτοπη αλλά φαίνεται να παραγνωρίζει δύο παράγοντες: την αλλαγή της ψυχολογίας προς το θαρσύτερο που επέφερε η Αραβική Άνοιξη στις τάξεις των Ισλαμιστών και το ότι οι ισλαμιστές είναι πεπεισμένοι, και όχι αδικαιολόγητα, ότι αδικούνται κατάφορα τα συνταγματικά τους δικαιώματα λόγω του πραξικοπήματος. Πράγματι σήμερα ο μέσος Αιγύπτιος δεν είναι τόσο φοβισμένος όσο στο παρελθόν και διαδηλώνει ευκολότερα τις πολιτικές του θέσεις. Επιπρόσθετα σε ισλαμικό ιδεολογικό πλαίσιο ο θάνατος των Ισλαμιστών διαδηλωτών εκλαμβάνεται ως «μαρτύριο», κάτι το οποίο ενδυναμώνει την οργή και αποφασιστικότητά τους.

Απομένει να δούμε στην πράξη πόση αποφασιστικότητα διαθέτουν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι για συνέχιση της πολιτικής ανυπακοής, ιδίως μετά την όξυνση της στάσης του στρατού που αναμένεται τα επόμενα εικοσιτετράωρα. Εάν ο στρατός δεν επιτύχει την πτώση του ηθικού των Ισλαμιστών άμεσα, τότε ο χρόνος θα μετρά αντίστροφα για την κυβέρνηση Μανσούρ και υπέρ των Ισλαμιστών. Διότι ζητούμενο είναι η έγκαιρη διακοπή της παρατεταμένης αστάθειας της χώρας. Όσο ο στρατός δεν την διασφαλίζει, τόσο θα αυξάνεται η ανασφάλεια στις τάξεις του.

Η Αίγυπτος στο χείλος της Αβύσσου

Καθημερινή, 28/7/2013

Δρ. Ευάγγελος Βενέτης,

Υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος Μέσης Ανατολής - ΕΛΙΑΜΕΠ

*Συγγραφέας του Ο Ελληνισμός στο Σύγχρονο Ιράν (1837-2010), Αθήνα 2011.ISBN: 978-960-7498-85-1.

  

Αναμενόμενες ήταν οι εξελίξεις που συμβαίνουν στην Αίγυπτο μετά τον πραξικοπηματικό παραμερισμό του προέδρου Μοχάμμαντ Μόρσι από την ηγεσία της χώρας. Την στιγμή που οι υποκινούμενες από τον στρατό διαδηλώσεις στήριξης της παράνομης μεταβατικής κυβέρνησης Μανσούρ από μέρος της εκκοσμικευμένης μερίδας του πληθυσμού, η αντίδραση των Αδελφών Μουσουλμάνων μέχρι τώρα καθιστά σαφές ότι οι Ισλαμιστές έχουν σχεδιάσει και ακολουθούν την τακτική της πολιτικής ανυπακοής για να επιτύχουν την επαναφορά του Μόρσι στην εξουσία. Αντί να μειώνουν την αποφασιστικότητα των διαδηλωτών, οι αυξανόμενες δολοφονίες Ισλαμιστών διαδηλωτών από τις δυνάμεις καταστολής “ρίχνουν λάδι στην φωτιά.”

            Η πολιτική ανυπακοή είναι το μέσο το οποίο οι Ισλαμιστές μετέρχονται επί του παρόντος χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο κλιμάκωσης της βίας και του εξοπλισμού των Ισλαμιστών, ιδιαίτερα, εάν αυξηθούν τα θύματα στις τάξεις τους. Η ηγεσία των ισλαμιστών γνωρίζει ότι δεν είναι σε θέση τώρα να αναπτύξει ένοπλο αγώνα, καθώς δεν φαίνεται να διαθέτει ούτε τον εξοπλισμό ούτε την υποδομή-οργάνωση για κάτι τέτοιο. Αντίθετα η τακτική της πολιτικής ανυπακοής φαίνεται ότι πιο «οικονομικός» τρόπος να για διεκδικήσουν τους στόχους του.

Γνωρίζοντας ότι η χώρα βρίσκεται εδώ και δύο χρόνια σε οικτρή οικονομική κατάσταση, λόγω της πολιτικής αστάθειας της Αιγύπτου, κάθε μέρα που περνά με διαδήλωση συμβάλλει πολλαπλασιαστικά στην διόγκωση της οικονομικής κρίσης της χώρας. Κατά τους Ισλαμιστές δεν χρειάζονται όπλα για να αναγκάσουν σε συμβιβασμό τον στρατό. Το μόνο που χρειάζεται είναι βούληση, αποφασιστικότητα και επιμονή εκ μέρους τους για διαρκείς ειρηνικές διαδηλώσεις. Το παράδειγμα του Μπαχρέιν είναι ενδεικτικό για την επιρροή που ασκεί η παρατεταμένη πολιτική ανυπακοή σε ένα κράτος.

Ο στρατός, ελέγχοντας πλήρως, ή τουλάχιστον σε συντριπτικό βαθμό, τις δυνάμεις ασφαλείας εκτιμά ότι, όπως και στο παρελθόν, είναι θέμα χρόνου να στείλει τους Ισλαμιστές στα σπίτια τους. Η εν λόγω εκτίμηση δεν είναι άτοπη αλλά φαίνεται να παραγνωρίζει δύο παράγοντες: την αλλαγή της ψυχολογίας προς το θαρσύτερο που επέφερε η Αραβική Άνοιξη στις τάξεις των Ισλαμιστών και το ότι οι ισλαμιστές είναι πεπεισμένοι, και όχι αδικαιολόγητα, ότι αδικούνται κατάφορα τα συνταγματικά τους δικαιώματα λόγω του πραξικοπήματος. Πράγματι σήμερα ο μέσος Αιγύπτιος δεν είναι τόσο φοβισμένος όσο στο παρελθόν και διαδηλώνει ευκολότερα τις πολιτικές του θέσεις. Επιπρόσθετα σε ισλαμικό ιδεολογικό πλαίσιο ο θάνατος των Ισλαμιστών διαδηλωτών εκλαμβάνεται ως «μαρτύριο», κάτι το οποίο ενδυναμώνει την οργή και αποφασιστικότητά τους.

Απομένει να δούμε στην πράξη πόση αποφασιστικότητα διαθέτουν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι για συνέχιση της πολιτικής ανυπακοής, ιδίως μετά την όξυνση της στάσης του στρατού που αναμένεται τα επόμενα εικοσιτετράωρα. Εάν ο στρατός δεν επιτύχει την πτώση του ηθικού των Ισλαμιστών άμεσα, τότε ο χρόνος θα μετρά αντίστροφα για την κυβέρνηση Μανσούρ και υπέρ των Ισλαμιστών. Διότι ζητούμενο είναι η έγκαιρη διακοπή της παρατεταμένης αστάθειας της χώρας. Όσο ο στρατός δεν την διασφαλίζει, τόσο θα αυξάνεται η ανασφάλεια στις τάξεις του.

Ψυχογραφώντας τον “πατέρα” Έρντοαν

Απλός πολιτικός ή ιδεολογικός καθοδηγητής;

Καθημερινή, 20/6/2014

Δρ. Ευάγγελος Βενέτης, ΕΛΙΑΜΕΠ

Απόλυτος ή διαλεκτικός υπό όρους; Δικτάτορας ή κατατροπωτής του τουρκικού στρατιωτικού κατεστημένου; Οπισθοδρομικός και συντηρητικός ή προοδευτικός νεωτεριστής; Δεσποτικός ή δημοκράτης; Αναθεωρητής του πολιτικού Ισλάμ ή έμπιστος σύμμαχος της Δύσης; Τελικά τί από όλα αυτά είναι ο Ταγίπ Ρετζέπ Έρντοαν;

            Το ανωτέρω ερώτημα και τα εννοιολογικά ζεύγη έχουν προκύψει και απασχολούν ιδιαίτερα την τουρκική και διεθνή κοινή γνώμη μετά την διαχείριση από τον Έρντοαν της πολιτικής κρίσης που προκάλεσαν οι διαδηλώσεις μερίδας των εκκοσμικευμένων Τούρκων στην πλατεία Ταξίμ. Η στιβαρότητα, σταθερότητα αλλά και αυτοέλεγχος με τον οποίο αντιμετώπισε την πρόσφατη πολιτική κρίση ο Τούρκος πρωθυπουργός αντανακλά την προσωπική του κοσμοαντίληψη αλλά και ιδεολογική κλίση του για το μέλλον της τουρκικής κοινωνίας.

Τα διεθνή ΜΜΕ και ο πολιτικός κόσμος στη Δύση εκφράσθηκαν αρνητικά για το ισλαμικό και δεσποτικό προφίλ που προωθεί ο Τούρκος πρωθυπουργός. Χαρακτηριστικές είναι οι γελοιογραφίες σε διεθνή περιοδικά και εφημερίδες που τον παρουσιάζουν ως καθήμενο Σουλτάνο, τίτλο που προ μηνών του έχει προσδώσει σαρκαστικά ο Μπασάρ αλ Ασσάντ.

Ο παρεμβατισμός του προς το ισλαμικότερο σε θέματα καθημερινότητας και εν πολλοίς προσωπικού βίου των Τούρκων πολιτών προκάλεσε την οργή των μετριοπαθών Μουσουλμάνων Τούρκων, και ιδιαίτερα της δυτικίζουσας νεολαίας. Ο σαρκασμός με τον οποίο η τελευταία χαρακτήριζε ως “πατέρα” της τον Έρντοαν, έναν “πατέρα” τον οποίο πρέπει να ρωτά για το κάθετί που θέλει να πράξει καταδεικνύει το ιδεολογικό πνευματικό χάσμα που χωρίζει σήμερα το εκκοσμικευμένο τμήμα της τουρκικής κοινωνίας όχι μόνο από τον Πρωθυπουργό αλλά και από το έτερον ήμισυ του μουσουλμανικού πληθυσμού της χώρας. Είναι και, αν ναι, τί είδους “πατέρας”, λοιπόν, ο Έρντοαν;

Προφανώς στη Δύση σκεπτόμενοι με όρους ορθής και ψυχρής λογικής της πολιτικής φιλοσοφίας των τελευταίων δύο αιώνων δεν είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε πλήρως την πολιτική σκέψη και δράση του Έρντοαν. Διότι ο Έρντοαν δεν σκέπτεται μόνο λογικά. Σκέπτεται, εξίσου ή ακόμη και κυρίως, μεταφυσικά και ισλαμικά. Δεν θεωρεί τον εαυτό του μόνο ως απλό εκφραστή την λαϊκής βούλησης αλλά κυρίως ως έναν ευσεβή μουσουλμάνο ηγέτη που έχει ηθικό, ίσως άνωθεν, χρέος να επαναφέρει την τουρκική κοινωνία στον ορθό δρόμο του Θεού, έναν δρόμο από τον οποίο η Τουρκία παρεκτράπη κατά τον τελευταίο αιώνα. Για να επιτύχει κάτι τέτοιο, απώτερος σκοπός του δεν μπορεί παρά να είναι η επικράτηση του ιερού νόμου του Ισλάμ, βασική προϋπόθεση για την έλευση της επί γης Θείας Τάξης ως πύλης για την αιώνια ζωή, σύμφωνα με το Ισλάμ.

Σκεπτόμενος με αυτό τον τρόπο ο Έρντοαν, έχει δηλώσει εδώ και χρόνια ότι είναι αποφασισμένος να προβεί σε κάθε θυσία, ακόμη και την μέγιστη, για να επιτύχει στην πολιτική υλοποίηση των πνευματικών του στόχων, “φορώντας το λευκό του σάβανο,” όπως έχει ο ίδιος δηλώσει προ καιρού. Όντως ο Έρντοαν βλέπει τον εαυτό του ως “πατέρα” της τουρκικής κοινωνίας (κατ’αντίστροφη αναλογία με τον Μουσταφά Κεμάλ), έναν πατέρα με δύο παιδιά. Αφενός χαϊδεύει το ένα, δηλ. το υπάκουο μουσουλμανικό τμήμα των Τούρκων, αφετέρου νουθετεί το άλλο του παιδί, την εκκομισκευμένη μερίδα, για να το επαναφέρει στο “σωστό δρόμο.” Τελικά ο Έρντοαν δεν βλέπει τον εαυτό του ως απλό πολιτικό διαχειριστή αλλά ως διαμορφωτή του μέλλοντος της τουρκικής κοινωνίας και σε υλικό και σε πνευματικό επίπεδο. Ασφαλώς το σύγχρονο δυτικό πολιτικό μυαλό δεν συμφωνεί, και ίσως δεν κατανοεί ουσιαστικά, μια τέτοια μεταφυσική προσέγγιση. Καλείται όμως να την σκεφθεί για να την ερμηνεύσει, όπως και στην περίπτωση της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν.

Ο σαρκασμός του Σάχη του Ιράν και ο Θ. Πάγκαλος

Δρ. Ευάγγελος Βενέτης, ΕΛΙΑΜΕΠ

Σε πρόσφατο άρθρο του στο Βήμα (Κυριακή 09-06-2013, σ. 27) ο Θεόδωρος Πάγκαλος αναπολεί τη συνάντηση που είχε ως μαθητευόμενος του Γαλλοεβραίου δημοσιογράφου Ερίκ Ρουλώ με τον Σάχη του Ιράν στην Τεχεράνη το 1972, λίγο καιρό μετά τις εκδηλώσεις 2500 χρόνων από την ίδρυση της ιρανικής μοναρχίας από τον Κύρο τον Μεγάλο. Σε αυτή τη συνάντηση ο Σάχης απαντώντας σε ερώτημα του Ρουλώ για το αν έχει εκτελέσει δεκάδες φυλακισμένους, ο Σάχης απαντά ότι είναι “εκατοντάδες” και στο ερώτημα αν κρατούνται στις φυλακές εκατοντάδες άτομα, ο Σάχης απαντά ότι “είναι χιλιάδες οι φυλακισμένοι.” Κατόπιν παραθέτει την δήλωση του Σάχη ότι, αν οι ιερωμένοι έλθουν στα πολιτικά πράγματα και “ασκήσουν τυραννία, τότε,” κατά τον Σάχη, “αυτή η τυραννία θα μας γυρίσει πίσω στο Μεσαίωνα.”

Προφανώς η αφήγηση της εν λόγω συνάντησης και η σύνδεση της δήλωσης του Σάχη με τα τεκταινόμενα κατόπιν και σήμερα στην Μ. Ανατολή αποτελούν μία πρώτης τάξεως σύγκριση και αντιστοιχία του παρελθόντος με το παρόν. Μία σύγκριση η οποία εκφράζει τον σκεπτικισμό του Παγκάλου για την αμερικανική εξωτερική πολιτική στη Μ. Ανατολή, και δη τον ισλαμικό κόσμο.

Πέραν αυτού όμως, χωρίς να αμφισβητείται η διορατική δήλωση του Ιρανού μονάρχη, τίθεται το ερώτημα πως είναι δυνατόν ο Σάχης να εκφράσει τόσο ωμά, κατηγορηματικά και αυξητικά την βεβαιότητα ότι έχει εκτελέσει εκατοντάδες και φυλακίσει δεκάδες χιλιάδες. Η εν λόγω απορία βασίζεται στο γεγονός ότι ακόμη και στο αποκορύφωμα της απολυταρχικής εξουσίας του ο Σάχης ήταν προσεκτικός και μετριοπαθής στις συνεντεύξεις που έδινε στα δυτικά ΜΜΕ, με εξαίρεση ίσως στις τελευταίες συνεντεύξεις του μετά το 1977, όταν είχε διαγνώσει τις αρνητικές προθέσεις της Δύσης και των δυτικών ΜΜΕ έναντί του. Ακόμη και αν είχε εκατοντάδες εκτελεσθέντων και δεκάδες χιλιάδες φυλακισμένων, βάσει της κοινής πολιτικής λογικής δεν υπάρχει λογική εξήγηση για αυτή την “υπερβολή” του Σάχη. Μήπως τελικά δεν κυριολεκτούσε ο Σάχης αλλά πρόκειτο για δυσδιάκριτο σαρκασμό από τον Ιρανό μονάρχη προς την κοινότυπη, για τα μέτρα του Σάχη, ερώτηση του Γάλλου δημοσιογράφου, έναν σαρκασμό αδιόρατο και κεκαλυμμένο πολιτιστικά που δεν μπόρεσε να διαγνώσει ούτε ο Ρουλώ ούτε ο μαθητευόμενος τότε Πάγκαλος;

Η Αρκούδα και ο Αετός στο Λεβάντε

Καθημερινή 9/6/2013

Δρ. Ευάγγελος Βενέτης,

Υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος Μέσης Ανατολής - ΕΛΙΑΜΕΠ

*Συγγραφέας του Ο Ελληνισμός στο Σύγχρονο Ιράν (1837-2010), Αθήνα 2011.ISBN: 978-960-7498-85-1.

Η πρόσφατη σύνοδος των είκοσι πλουσιοτέρων χωρών στην Αγία Πετρούπολη ανέδειξε έκδηλα την διστακτικότητα τόσο του Αμερικανού προέδρου Ομπάμα όσο και των συμμάχων του για το ενδεχόμενο αεροπορικής επέμβασης τους στην Συρία. Κυρίως όμως φάνηκε η αποφασιστικότητα του Ρώσου προέδρου Πούτιν ενάντια στην πρόθεση των ΗΠΑ να επιτεθούν μονομερώς κατά του Ασσάντ. Η τολμηρά επιθετική στάση του Πούτιν έναντι των Βρετανών («το μικρό νησί») και των Αμερικανών (Τζον Κέρι) προκάλεσε αίσθηση. Ποιό το μήνυμα του Πούτιν, λοιπόν, στην Δύση;

            Αλήθεια είναι ότι ο Ρώσος πρόεδρος δεν χαρακτηρίζεται από την αναποφασιστικότητα που είχε επιδείξει στο θέμα του Ιράκ πριν από δέκα χρόνια. Και δείχνει ότι μαθαίνει γρήγορα από τα λάθη του. Έχοντας μεγαλύτερη εμπειρία, λ.χ. τον επιτυχή πόλεμο της Γεωργίας (2008), αλλά και μία ρωσική διοίκηση πιο έτοιμη από τότε, ο Πούτιν δείχνει αποφασισμένος να αντιπαρατεθεί μέχρι τέλους με την Ουάσινγκτον και να προστατεύσει τον Ασσάντ από το ενδεχόμενη αεροπορικής επέμβασης της Δύσης στην Συρία. Απόδειξη αυτού είναι ότι όχι μόνο χαρακτηρίζεται από άνευ προηγουμένου παρρησία έναντι της Δύσης αλλά συνδυάζει με λόγο με έργο, διατάσσοντας την κάθοδο μέρους του ρωσικού στόλου της Βαλτικής και της Μαύρης Θάλασσας στην Αν. Μεσόγειο και αναγκάζοντας και την Τουρκία να στείλει τον δικό της στόλο στην περιοχή. Σπάνια συγκυρία για το Λεβάντε τέτοια συγκέντρωση στόλων τους τελευταίους πέντε αιώνες.

            Το αν μπλοφάρει ο Πούτιν μένει να αποδειχθεί από τις εξελίξεις. Μέχρι τώρα έχει επενδύσει πολλά στην Κρίση της Συρίας, ακόμη και την πολιτική του εικόνα στο εσωτερικό της Ρωσίας. Γνωρίζοντας ότι η Δαμασκός αποτελεί το προπύργιο της ρωσικής επιρροής στην περιοχή και ότι δεν πρέπει να χαθεί για τα ρωσικά συμφέροντα, δείχνει έτοιμος για πρώτη φορά να δράσει σε μία ενδεχόμενη αμερικανική αεροπορική εμπλοκή. Η ρωσική βάση στη Συρία σε συνδυασμό με την αυξανόμενη παρουσία του ρωσικού στόλου δίνει στη Ρωσία σημαντική ισχύ για να στηρίξει την Δαμασκό. Τα σενάρια εμπλοκής ποικίλλουν, συμπεριλαμβανομένου εκείνου της ταυτόχρονης και έμμεσης εμπλοκής των ΗΠΑ και της Ρωσίας στην Συρία. Δεν χρειάζεται να φθάσουν τα πράγματα ως εκεί. Ωστόσο ο Πούτιν επενδύει στις αδυναμίες τους αντιπάλου. Έχει πεισθεί ότι ο δισταγμός δεν έχει θέση σε τέτοιες στιγμές. Βρυχάται η αρκούδα για να μείνει ο αετός στη φωλιά του.

Πολύ σκληρός για να πεθάνει:

Ο Ασσάντ παραμένει και η Δύση αναρωτιέται

Καθημερινή, 8/6/2013

Δρ. Ευάγγελος Βενέτης, ΕΛΙΑΜΕΠ

Η πρόσφατη έκβαση της πολυήμερης μάχης στην πόλη Κουσέιρ υπέρ των κυβερνητικών στρατευμάτων του Μπασάρ αλ-Ασσάντ αποτελεί ορόσημο στον διετή εμφύλιο της Συρίας. Η ανακατάληψη της Κουσέιρ από τον Ασσάντ έγινε δεκτή με έκδηλη ικανοποίηση στην Δαμασκό, την Τεχεράνη και τη Ν. Βηρυττό ενώ παράλληλα έφερε τον σκεπτικισμό στους γεωπολιτικούς αναλυτές και σχεδιαστές της Δύσης. Ο λόγος προφανής: η στρατηγική θέση της Κουσέιρ δίνει το τακτικό πλεονέκτημα σε όποιον την κατέχει.

Είναι εμφανής η σημαντική θέση της μόλις 30.000 κατοίκων Κουσέιρ στο δρόμο από τη Δαμασκό στο Χαλέπι και την παράκτια Συρία και μόλις 37 χλμ. από τη Χομς. Χωρίς αυτή το Αλέππο δεν μπορεί να σταθεροποιηθεί και ο Ασσάντ δεν αποκόπτεται από τα παράλια. Οι αντάρτες προσπαθώντας να αποκόψουν σταδιακά τον Ασσάντ από τη Β. Συρία και να δημιουργήσουν το πολυπόθητο προπύργιό τους στο Χαλέπι κατέλαβαν την Κουσέιρ πριν από λίγους μήνες έθεσαν τις βάσεις για την απόκτηση και σταθεροποίηση ζωτικού χώρου για εκείνους. Παράλληλα αυξήθηκαν οι προσδοκίες για την ταχύτερη αποδυνάμωση και εν τέλει απομάκρυνση του Ασσάντ από τη Δαμασκό. Είχαν υπολογίσει όμως χωρίς τον ξενοδόχο…

Η ανοιχτή εμπλοκή της Χεζμπολλά στο πλευρό του Ασσάντ για την ανακατάληψη της Κουσέιρ ξάφνιασε τη συριακή αντιπολίτευση η οποία δεν ήταν προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει την οργανωμένη και πολυάριθμη σηιτική οργάνωση του Λιβάνου. Μέχρι τότε η Χεζμπολλά μετείχε ενεργά αλλά ανεπίσημα στο πλευρό του Ασσάντ. Στο Κουσέιρ η κατάσταση επισημοποιήθηκε με τέτοιο τρόπο που η συριακή αντιπολίτευση προειδοποίησε την Χεζμπολλά ότι “θα την κυνηγούσε μέχρι και την Κόλαση.” Λόγια που ίσως μετουσιωθούν σε πράξεις μεσοπρόθεσμα. Επί του παρόντος η συριακή αντιπολίτευση είναι απροετοίμαστη και χρειάζεται χρόνο για να οργανωθεί με τους συμμάχους της στο Βόρειο Λίβανο. Για την Δύση η ολοένα αυξανόμενη εμπλοκή της στις εξελίξεις δημιουργούν τις βάσεις αποσταθεροποίησης της ευρύτερης περιοχής με την αντιδυτική τρομοκρατία να ριζώνει καλά εκεί.

Τώρα, οι υποστηρικτές της συριακής αντιπολίτευσης στη Δύση κατανοούν ότι το ψυχολογικό βάρος έχει πέσει στους ώμους της. Συνειδητοποιώντας ότι ο Ασσάντ δεν είναι Καντάφι και ότι οι συγκρούσεις θα είναι πιο χρονοβόρες από ό,τι είχαν προγραμματίσει, καλούνται είτε να επενδύσουν περισσότερο χρόνο, χρήμα και ανθρώπινες ζωές ή να συμβιβασθούν με τον Ασσάντ. Επί του παρόντος διαλέγουν την πρώτη περίπτωση.

Ωστόσο πληθαίνουν οι φωνές των επικριτών της δυτικής στάσης στη Συρία, βάσει των οποίων αφού μέχρι σήμερα οι αντιπολιτευόμενοι δεν έχουν δημιουργήσει ζωτικό χώρο δικό τους προκειμένου να σταθεροποιήσουν τις θέσεις τους και να κινηθούν ασφαλέστερα κατά την Δαμασκού, τότε η όλη προσπάθεια τίθεται εν αμφιβόλω. Παράλληλα η ολοένα ισχυροποιούμενη προοπτική μακροχρόνιας εμπλοκής είναι προβληματική για την αντιπολίτευση. Μήπως η εμπλοκή του Λιβάνου στον πόλεμο δεν φέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα; Έως πότε οι αντάρτες θα πολεμούν ως αντάρτες και όχι ως τακτικός στρατός χωρίς σταθερό προπύργιο και χωρίς προοπτική επιτυχίας; Εώς πότε το ηθικό τους θα είναι ακμαίο μετά από τόσες απώλειες και το φάσμα της αβεβαιότητας να πλανάται διαρκώς στον ορίζοντα; Εώς πότε…;

Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης στην Ταξίμ

Καθημερινή 6/6/2013

Δρ. Ευάγγελος Βενέτης, ΕΛΙΑΜΕΠ

Ουδέν κακόν αμιγές καλού. Και έτσι είναι τα πράγματα στη ζωή με την πολιτική να μην αποτελεί εξαίρεση. Ιδιαίτερα δε όταν οι εξελίξεις στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό μίας χώρας αλληλεπιδρούν ή τέμνονται με όμοιες καταστάσεις στο εξωτερικό, τότε ο ρόλος των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης αποκτά ιδιαίτερο ρόλο και καθίσταται ενδιαφέρον, αποτελώντας μαχαίρι δίκοπο για τον πολιτικό κόσμο.

Στην περίπτωση της Τουρκίας ο Πρωθυπουργός Ερντοάν είδε τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και το διαδίκτυο εν γένει να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ενορχήστρωση και συντονισμό των διαδηλώσεων από την αντιπολίτευση. Ασφαλώς δεν χάρηκε με τον ρόλο των Μέσων αυτών. Ο συντονισμός, η ταχύτητα και η συστηματικότητα με την  οποία εκδηλώθηκαν οι διαδηλώσεις τόσο στην Κωνσταντινούπολη, όσο και στην πρωτεύουσα  αλλά και άλλες πόλεις της Τουρκίας οφείλονται κατά μεγάλο μέρος στο ρόλο των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης. “Γνωστά πράγματα,” θα πείτε. Πολύ γνωστά.

Είναι το ίδιο μέσο με το οποίο η Τουρκία, όπως και άλλες χώρες του δυτικού γεωστρατηγικού συνασπισμού, επικροτούσε και ενθάρρυνε τους Άραβες μουσουλμάνους λίγους μήνες πριν στην Αίγυπτο, τη Συρία και τον λοιπό αραβικό κόσμο στην κατά την κοινώς λεγομένη “Αραβική Άνοιξη” να ανατρέψουν τα απολυταρχικά καθεστώτα της περιοχής. Τώρα είναι η σειρά της τουρκικής δημοκρατίας να βρεθεί με την πλάτη στο τοίχο. Καμία σημασία δεν έχει αν τα σε εξέλιξη γεγονότα στην Τουρκία αποτελούν ή μη “Τουρκική Άνοιξη.” Αυτό που έχει σημασία είναι ότι η τεχνολογία του διαδικτύου είναι ένα επαμφοτερίζον όργανο μέσω του οποίου οι πολιτικές συγκρούσεις στον δρόμο υπερκεράζουν την απόσταση και τον χρόνο για τον άνθρωπο. Δεν τίθεται θέμα κριτικής βέβαια στην κυκλοφορία των διαφόρων μηνυμάτων που διέρχονται τις οθόνες των υπολογιστών και θέτουν τον λόγο της μίας ή της άλλης πλευράς, όποια και αν είναι αυτή, σε δεύτερη μοίρα. Συν τοις άλλοις με αυτό τον τρόπο το διαδίκτυο προωθεί την παρεμβατική πολιτική ξένων χωρών στο εσωτερικό μίας άλλης. Μήπως αυτό εννοούσε ο Ερντοάν, κάνοντας λόγο για επιρροή από το εξωτερικό;

Δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε εάν ο Ερντοάν διαπιστώσει στην εν λόγω κρίση της Τουρκίας ότι ίσως χρειασθεί, στο πλαίσιο των κατασταλτικών του μέτρων μελλοντικά, και αν επιδεινωθεί η κατάσταση των διαδηλώσεων, να προβεί και σε κάτι ανήκουστο μέχρι σήμερα στην Τουρκία και τον δυτικό κόσμο: την κατά το δοκούν διαχείριση και έλεγχο του τουρκικού διαδικτύου, μέχρι και την διακοπή του για κάποιο διάστημα. Το Ιράν και η Συρία έχουν εμπειρία και τεχνογνωσία σε αυτό τον τομέα, καθώς έχουν αντιμετωπίσει ανάλογες καταστάσεις. Εξάλλου ο Ερντοάν σκεπτόμενος μεταφυσικά επιθυμεί την επί γης θεία τάξη, γνωρίζοντας ότι ο ιερός, στην κυριολεξία, σκοπός αγιάζει τα μέσα. Και σε αυτή την κρίση έμαθε ότι ο καιρός έχει όντως γυρίσματα…