Η περίοδος
των Ιακωβίνων στην Τουρκία
Καθημερινή, 23/12/2013
Δρ. Ευάγγελος Βενέτης,
Υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος Μέσης Ανατολής
- ΕΛΙΑΜΕΠ
Κάθε επανάσταση έχει και την περίοδο των Ιακωβίνων της και χαρακτηρίζεται
από την μετεπαναστατική εμφυλιακή διαμάχη στις τάξεις των επαναστατών για την
κατάκτηση της εξουσίας και την διαμόρφωση των στόχων και κυρίως του τρόπου
εφαρμογής τους. Η Τουρκία δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Εκεί σήμερα,
μετά από την μέχρι τώρα επιτυχημένη επανάσταση των Ισλαμιστών Τούρκων σε βάρος
των εκκοσμικευμένων εθνικιστών συμπατριωτών τους, συγκρούονται τα πολιτικά
δίκτυα του Φατχολλά Γκιουλέν και του Έρντοαν όχι για τον στόχο τους, ο οποίος
είναι και κοινός, αλλά για τον τρόπο εφαρμογής και υλοποίησης του στόχου. Κατ’
αυτόν τρόπο ερμηνεύονται οι πρόσφατες και όχι μόνο εξελίξεις, ήδη από το
περασμένο καλοκαίρι εμφανώς, στην Τουρκία.
Κανείς δεν πρέπει να
τρέφει αυταπάτες ότι Γκιουλέν και Έρντοαν έχουν κοινό στόχο την τελική
επικράτηση του παραδοσιακού Ισλάμ στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας.
Αυτό που τους διαφοροποιεί είναι η μέθοδός τους. Ενώ ο Γκιουλέν πρεσβεύει την
μετριοπαθή μορφή του Ισλάμ μεσοπρόθεσμα, άλλα όχι και μακροπρόθεσμα, με ήπιο
τρόπο και περίσσια υπομονή στο εσωτερικό της χώρας αλλά και στην εξωτερική
πολιτική της, ο Έρντοαν υποστηρίζει ότι από την στιγμή που επικράτησαν οι Ισλαμιστές
επί των εθνικιστών δεν υπάρχει λόγος αναμονής αλλά θα πρέπει να προβούν άμεσα
και με όλη την δύναμή τους στην προώθηση του παραδοσιακού Ισλάμ στο εσωτερικό
και την υποστήριξη των αδερφών μουσουλμάνων στο εξωτερικό. Η σύγκρουση Γκιουλέν
και Έρντοαν στην εξωτερική πολιτική της χώρας συνοψίζεται στο χειρισμό των
κινήσεων του Έρντοαν σε σχέση με το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Ο Γκιουλέν επανειλημμένα
έχει αντιτεθεί στην επιδείνωση των σχέσεων της Τουρκίας με τις προαναφερθείσες
χώρες καθώς είναι υπέρ της υπομονής και όχι των σπασμωδικών ενεργειών. Αντίθετα
ο Έρντοαν επιθυμεί την ανοικτή ισλαμική ρητορική και όχι τις υπεκφυγές και
προσποιήσεις των αντιπάλων του.
Παράλληλα ο Γκιουλέν ως επικεφαλής πνευματικός
αρχηγός και ιθύνων νους της ισλαμικής επανάστασης της Τουρκίας θεωρεί τον
Έρντοαν ως απλό πολιτικό παίκτη και μέρος του δικτύου του καθώς και υπόχρεο του
για την στήριξη που του έχει προσφέρει μέχρι τώρα. Ο Έρντοαν αντίθετα
αντιμετωπίζει με σεβασμό τον πνευματικό ηγέτη της επανάστασης αλλά θεωρεί ότι ο
ίδιος ως πολιτικός ηγέτης έχει προσφέρει ισότιμα στην Επανάσταση και διεκδικεί
την συνέχιση του ηγετικού ρόλου του στην Τουρκία. Πρόκειται για την σύγκρουση
του πολιτικού με τον θρησκευτικό ηγέτη του ίδιου κινήματος.
Και οι δύο διεκδικούν αδυσώπητα το δίκαιο της
άποψής τους. Και οι δύο όμως γνωρίζουν ότι αποτελούν τις δύο πλευρές του ίδιου
νομίσματος. Γνωρίζουν ότι η εν λόγω κρίση δεν θα κρατήσει πολύ, ειδάλλως θα
τεθεί εν αμφιβόλω τόσο η ίδια η επανάστασή τους όσο και ασφάλεια της χώρας. Η
πρόσφατη πολιτική αναταραχή στην γείτονα είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας του
Γκιουλέν να «συνετίσει», έστω και για τελευταία φορά τον Έρντοαν. Από την πλευρά
του ο Τούρκος πρωθυπουργός γνωρίζει ότι ο Γκιουλέν επιθυμεί να μειώσει την
δημοτικότητά του εν όψει των επερχόμενων προεδρικών εκλογών με χτυπήματα κάτω
από την ζώνη. Ωστόσο ο Έρντοαν είναι μαθημένος σε τέτοια χτυπήματα και
ανταπαντά ανοικτά, με χτυπήματα πάνω από την ζώνη. Παρά τις κατάρες του
Γκιουλέν ο γεμάτος αυτοπεποίθηση Έρντοαν γνωρίζει ότι ο ίδιος είναι στο τιμόνι
της χώρας και έχει το δικό του πεδίο ισχύος. Και οι δύο γνωρίζουν ότι έχουν ο
καθένας τον δικό του ρόλο στο μέλλον της Τουρκίας, διότι αντιπροσωπεύουν το
παραδοσιακό ισλαμικό ηγετικό δίπολο του πολιτικού Σουλτάνου (Έρντοαν) και του
θρησκευτικού Σεϊχουλισλάμη (Γκιουλέν). Απομένει αυτό το δίπολο να αποκρυσταλλωθεί…
The Jacobins of Turkey
Dr. Evangelos Venetis
Head of the ELIAMEP Middle East Research Project
Every revolution
has its Jacobin period characterized by post-revolutionary civil strife for the
control of power and the implementation of goals and particularly the means
through which these goals are achieved. Turkey could not be an exception. Τoday,
after the hitherto successful completion of the Islamic revolution against their
Turkish nationalists and secularized compatriots, the political networks of Fethullah
Gulen and Tayyip Erdogan clash on how to apply and implement their common
objective. Through this prism one could interpret recent developments in Turkey .
There should be
no illusions that Gulen and Erdogan share a common goal, i.e. the final victory
of traditional Islam in the political and social life of the country. They
differ in regard to their method. While Gulen believes in the moderate form of
Islam in the mid-term in a gently and patiently operating model in domestic and
foreign policy, Erdogan argues that once Islamists have prevailed on
nationalists there is no reason for actual moderation, but there is a need to
act quickly and full force in promoting traditional Islam at home and in support
of coreligionists abroad. The conflict between Gulen and Erdogan for the
country's foreign policy is summarized in the case of deterioration of Ankara ’s relations with Israel
and Egypt .
Gulen has repeatedly opposed these developments in favor of patience and not
spasmodic actions. Unlike Gulen, Erdogan is outspoken in his Islamic rhetoric,
avoiding the feints and evasions of his rivals.
Additionally, Gulen
as chief spiritual leader and mastermind of the Islamic revolution in Turkey
considers Erdogan as a simple political player and part of his network and a
person liable to him for the support Gulen has provided him thus far. Erdogan on
his part views with respect the spiritual leader of the revolution, but
considers himself as a political leader has offered equitable claims to the
Revolution with his continued leadership in Turkey . Obviously it is the clash
of political and religious leader of Islamic movement.
Both claim that
their view is right. Yet both know that they are two sides of the same coin.
They are aware of the fact that this crisis will not last long; otherwise both
the revolution and the country's security will be jeopardized. The recent
political unrest in Turkey
is a result of Gulen’s effort to teach Erdogan a 'lesson.' On his part, the
Turkish prime minister knows that by employing hits below the belt. Gulen wants
to damage his popularity ahead of the upcoming presidential election hits.
However Erdogan is learned in such knocks. Despite Gulen’s curses, Erdogan is full
of confidence and knows that he is at the helm of the country and has its own scope.
Both know they each have their own role in the future of Turkey , because they represent the
leading dipole in Islamic tradition, i.e. the political Sultan (Erdogan) and the
religious Sheikh ul-Islam (Gulen). It is up to both of them to realize this as
soon as possible…
