Τρίτη 28 Μαΐου 2013

Το ριζοσπαστικό Ισλάμ και το εύθραυστο αστικό περιβάλλον της Δύσης

Καθημερινή, 28/5/2013

Δρ. Ευάγγελος Βενέτης, ΕΛΙΑΜΕΠ

Οι πρόσφατες επιθέσεις ισλαμιστών στη Βοστώνη, το Λονδίνο και το Παρίσι έχουν έντονο τον χαρακτήρα της τρομοκρατίας με δεδομένο ότι έλαβαν σε αστικό περιβάλλον και είχαν θύματα κυρίως πολίτες. Η συχνότητα των επιθέσεων δημιουργεί την εντύπωση ότι είναι σε εξέλιξη ιδεολογικές οι ζυμώσεις μεταξύ ισλαμιστών και μετριοπαθών μουσουλμάνων στις ισλαμικές κοινότητες ανά την Ευρώπη. Με άλλα λόγια δείχνει να κερδίζει έδαφος η ριζοσπαστική μερίδα των Ισλαμιστών σε βάρος των μετριοπαθών. Γιατί όμως τώρα αυτές οι επιθέσεις και ζυμώσεις;
Εμφανώς η χρονική συγκυρία των επιθέσεων σχετίζεται με τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Η Αραβική Άνοιξη αρχίζει να μετατρέπεται σε Ισλαμική λόγω της σταδιακής ενίσχυσης των ισλαμιστικών κύκλων, των εκμεταλλευόμενων την γεωπολιτική στήριξη της Δύσης στους μετριοπαθείς Μουσουλμάνους έναντι των απολυταρχικών αραβικών κυβερνήσεων.
Η πτώση του Καντάφι στη Λιβύη αποσταθεροποίησε την υποσαχάρια Αφρική με τις γνωστές επιπτώσεις στο Μάλι. Σε συνδυασμό με την πτώση του Μουμπάρακ στην Αίγυπτο η Ισλαμική Αδελφότητα αλλά και οι αδελφές σαλαφιστικές ομάδες ουαχαβιτικής οικονομικής στήριξης και ιδεολογικής έμπνευσης, οι ακραίοι σουνίτες Ισλαμιστές επιχειρούν σήμερα σε ένα γεωγραφικό εύρος που εκτείνεται από την Β. Αφρική μέχρι την Μεσοποταμία και το Πακιστάν. Ο εμφύλιος στη Συρία αποτελεί το κύριο μέτωπο σύγκρουσης μεταξύ Σουνιτών και Σηιτών στην Μ. Ανατολή και ενισχύει την επιχειρησιακή ικανότητα των σουνιτών Ισλαμιστών.
Με δεδομένες αυτές τις εξελίξεις δεν πρέπει να εκπλήσσεται κάποιος για τον αντίκτυπό τους στις ισλαμικές κοινότητες της Δύσης αλλά και από το ότι οι ιδεολογικές ζυμώσεις στον μουσουλμανικό κόσμο γίνονται ταχύτατα κοινό κτήμα με τους Μουσουλμάνους της Δύσης λόγω της τεχνολογίας του διαδικτύου. Το διαδίκτυο που χρησιμοποιήθηκε για την πολιτική αφύπνιση των μετριοπαθών Μουσουλμάνων στον αραβόφωνο κόσμο γυρίζει μπούμερανγκ, με τους Ισλαμιστές να αφυπνίζουν τους μετριοπαθείς Μουσουλμάνους της Δύσης.
Η αλλαγή της επιχειρησιακής μεθόδου των Ισλαμιστών στην Δύση δείχνει ότι εμβαθύνεται και επιταχύνεται ο βαθμός ριζοσπαστικοποίησής τους με αποτέλεσμα να προσαρμόζονται αποτελεσματικότερα στα εσωτερικά μέτρα ασφαλείας των δυτικών κυβερνήσεων. Τα χτυπήματα με ατομικό ή ολιγάριθμο επιτελικό σχέδιο και υπομονετικό σιωπηρό επίπεδο προετοιμασίας δηλώνουν ότι οι ισλαμιστές στην Δύση προσαρμόζονται στις απαιτήσεις της τεχνολογικής εποχής, εφαρμόζοντας τις αρχές “κάθε πιστός και όπλο,” “κάθε μέρος, τόπος μαρτυρίου” και “κάθε στιγμή σε ετοιμότητα.”
Όσο για τις δυτικές κυβερνήσεις, πέραν των οιωνδήποτε προληπτικών μέτρων που λαμβάνονται στο εσωτερικό τους, καλούνται να αναθεωρήσουν δραστικά την γεωπολιτική τους ενατένιση στον μουσουλμανικό κόσμο όσον αφορά την στήριξη νέων καθεστωτικών σχημάτων με την αποσταθεροποίηση ή αντικατάσταση παλαιοτέρων. Η εμπειρία μέχρι σήμερα στο Αφγανιστάν, το Ιράκ και αλλού έχει δείξει ότι από την στιγμή που αποσταθεροποιείται ένα καθεστώς δύσκολα σταθεροποιείται μία χώρα. Το ίδιο και οι μουσουλμανικές κοινότητες ανά τον κόσμο οι οποίες είναι συγκοινωνούντα δοχεία και μάλιστα εύθραυστα…
� � � ��~ �]� �κα και οστά» μετά το 2011, οπότε και ο Μοχάμμαντ Μόρσι επέδειξε ανοχή προς τις φυλές Βεδουίνων, επενδύοντας στην στήριξη τους σε ενδεχόμενο εμφύλιο με τον στρατό.. Ιδιαίτερα μετά τον Πραξικόπημα της 3ης Ιουλίου 2013 το προαναφερθέν ενδεχόμενο έγινε πραγματικότητα.

Σήμερα το Σινά αποτελεί πεδίο πολιτικών και στρατιωτικών ζυμώσεων για την Μουσουλμανική Αδελφότητα. Ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες κάνουν λόγο για κέντρα στρατιωτικής εκπαίδευσης ισλαμιστών μελών της Αδελφότητας όπως και Ουαχαβιτών σε παράλληλη βάση. Σχετικά πρόσφατα η χρηματοδότηση και ο εξοπλισμός της Αδελφότητας στο Σινά προέρχεται όχι μόνο από ιδιωτικά κεφάλαια ανά τον κόσμο αλλά και από την πλευρά της Τουρκίας, της οποίας η κυβέρνηση ανοικτά στηρίζει τον Μόρσι. Η τουρκική επιρροή στο Σινά είναι ακόμη μικρή αλλά το σημαντικό είναι ότι αρχίζει να μορφοποιείται. Σταδιακά το Σινά είναι πιθανό να αποτελέσει το θέατρο της σύγκρουσης μεταξύ της Τουρκίας και της Σ. Αραβίας αλλά και του Ισραήλ. Σε αυτό το πλαίσιο ανταγωνισμού ο ρόλος της Χαμάς είναι σημαντικός, καθώς το Σινά είναι συγκοινωνούν δοχείο με την Γάζα και τα κατεχόμενα εν γένει. Η Χαμάς διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στα εσωτερικά της Αιγύπτου σε σχέση με την Αδελφότητα, η οποία εναποθέτει στο τραχύ έδαφος της Χερσονήσου, και όχι στην έρημο της Αφρικής και την υγρή λωρίδα του Νείλου, τις τελευταίες ελπίδες της για δυναμική επιστροφή στο πολιτικό προσκήνιο της Αιγύπτου μέσω ενός αντάρτικου στο οποίο προσβλέπει.




Τρίτη 14 Μαΐου 2013

Το κουτί της Πανδώρας στη Συρία
Ο διχασμός και η αστάθεια παγιώνονται

Καθημερινή 14/5/2013

Δρ. Ευάγγελος Βενέτης - ΕΛΙΑΜΕΠ


Η πολύνεκρη επίθεση στην τουρκική πόλη Ρεϊχανλί, ανεξάρτητα της ταυτότητας του ηθικού αυτουργού της επίθεσης, υπενθύμισε τον κίνδυνο άμεσης στρατιωτικής εμπλοκής όχι μόνο της Τουρκίας αλλά και άλλων γειτονικών χωρών στον συριακό εμφύλιο, και ιδιαίτερα. του Λιβάνου, της Ιορδανίας και το Ιράκ. Η παρατεταμένη διάρκεια του συριακού εμφυλίου, η αδυναμία επίτευξης ανακωχής έστω και σε βραχυπρόθεσμο πλαίσιο αλλά και η απουσία ορίζοντα πολιτικής διευθέτησης ή και χειρισμού του προβλήματος καθιστούν το μέλλον της Συρίας και της περιοχής εξαιρετικά θολό.
Η επίθεση στο Ρεϊχανλί έστειλε το μήνυμα της στρατιωτικής πρόκλησης και εμπλοκής σε πολλαπλούς αποδέκτες, πέραν της Τουρκίας. Ευρισκόμενη εδώ και καιρό η Τουρκία σε δίλημμα για το αν πρέπει να εμπλακεί πιο ενεργά και σε βάθος στη Συρία, η τουρκική πολιτική ηγεσία αισθάνεται μεγαλύτερη την πίεση για μία τέτοια εξέλιξη ιδιαίτερα από την τουρκική κοινή γνώμη τώρα. Ωστόσο παρά τον τρόμο και την έκπληξη των Τούρκων, θεωρείται εξαιρετικά δύσκολη η στρατιωτική εμπλοκή της Άγκυρας στη Συρία.
Ο Ερντογάν δεν αναμένεται να ενδώσει ούτε τώρα στις πιέσεις κύκλων του τουρκικού στρατού για ηχηρή απάντηση στη Δαμασκό. Και αυτό διότι στη Συρία διακυβεύονται ευρύτερα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα που άπτονται, συν τοις άλλοις, του Ιράν. Η Τεχεράνη μέσω του Αντιπροέδρου Ντεχκορντί στην πρόσφατη συνάντησή του με τον Τζεμίλ Τζιτζέκ, πρόεδρο του Τουρκικού Κοινοβουλίου, διαμήνυσε την αποφασιστικότητα του Ιράν για την στήριξη του Ασσάντ. Παράλληλα η ανεπίσημη στήριξη του Ιράν προς τους Κούρδους αυτονομιστές της Τουρκίας και η διαφαινόμενη ιρανική προσπάθεια ματαίωσης της συμφωνίας Κούρδων και Άγκυρας για πλήρη αποχώρηση των πρώτων από την τουρκική επικράτεια απασχολεί ιδιαίτερα την Τουρκία.
Συνεπώς η Άγκυρα, ακόμη και τώρα, έχει περισσότερα να διακυβεύσει παρά να κερδίσει από μία στρατιωτική εμπλοκή της στη Συρία. Σε αντιστάθμισμα πιθανολογείται η αυξανόμενη τουρκική παρουσία στη Συρία σε επίπεδο πληροφοριών και πώλησης όπλων εντός των προσεχών εβδομάδων και μηνών. Μία τέτοια εξέλιξη αναμένεται να λάβει χώρα σε συμφωνία με τις υπόλοιπες περιφερειακές δυνάμεις του σουνιτικού αραβικού κόσμου και του Ισραήλ προκειμένου να αποδυναμωθεί ο ρόλος της Συρίας στο σηιτικό άξονα. Αναμένεται ότι για πολύ ακόμη οι περιφερειακές δυνάμεις θα κοιτούν με αμηχανία την εξέλιξη της συριακής κρίσης προσμένοντας μία καίρια εξέλιξη για την έκβασή της. Ίσως η εν λόγω προσμονή να κρατήσει περισσότερο από όσο αναμένεται. Το Κουτί της Πανδώρας στη Συρία ανοίγει σιγά σιγά…

Τετάρτη 8 Μαΐου 2013

Πολύς λόγος για το τίποτε στο Παλαιστινιακό:
Άνευ ουσίας οι επικείμενες συνομιλίες

 Καθημερινή 8/5/2013

Δρ. Ευάγγελος Βενέτης,
Υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος Μέσης Ανατολής - ΕΛΙΑΜΕΠ

*Συγγραφέας του Ο Ελληνισμός στο Σύγχρονο Ιράν (1837-2010), Αθήνα 2011.ISBN: 978-960-7498-85-1.



Εξαπίνης έπιασε πολλούς η πρόσφατη κινητικότητα στο θέμα της αναθέρμανσης των συνομιλιών μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών για την επίλυση του Παλαιστινιακού. Παρά την θετική προσέγγιση της εν λόγω προοπτικής από τη Δύση και το Ισραήλ σε συνδυασμό με την μουδιασμένη αντίδραση του Μαχμούντ Αμπάς, οι σκεπτικιστές στις τάξεις των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων, τόσο της Χαμάς όσο και της Φάταχ, δεν φαίνεται να πείθονται για την δυνατότητα ουσιαστικής επιτυχίας αυτών των συνομιλιών. Και όχι άδικα, ιδίως όταν το χάσμα μεταξύ του ισχυρού και του αδυνάτου είναι τόσο ευρύ.
            Στην παρούσα φάση περισσότερο το Ισραήλ, ο δυνατός της υπόθεσης, φαίνεται πρόθυμο να προχωρήσει σε συζητήσεις προκειμένου να τις προβάλλει στην Δύση αλλά και σε μέρος του αραβικού κόσμου ως επικοινωνιακό όχημα προώθησης της μετριοπαθούς εικόνας του Νετανιάχου αναφορικά με τις σχέσεις του Ισραήλ με τους Παλαιστινίους. Σε αυτό το πλαίσιο προέβη και στην εξαγγελία σταδιακής απελευθέρωσης Παλαιστινίων κρατουμένων. Η εν λόγω εικόνα είναι χρήσιμη για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, καθώς σταδιακά διογκώνεται στην Δύση, ιδίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η δυσφορία για την μονομερή προσέγγιση του Μεσανατολικού από το Ισραήλ και η έλλειψη ουσιαστικής βούλησης από την πλευρά του για επίλυση, όπως τουλάχιστον καταδεικνύει η συνέχιση των αυθαίρετων Ισραηλινών εποικισμών σε παλαιστινιακό έδαφος και η πριμοδότησή τους από το Τελ Αβίβ.
            Ενώ το Ισραήλ έχει επικοινωνιακούς λόγους προώθησης μίας ατζέντας συνομιλιών με την ΠΑ, δεν ισχύει το ίδιο για την παλαιστινιακή πλευρά, τον αδύνατο κρίκο. Ο Μαχμούντ Αμπάς με την δημοτικότητά του να βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά έχει το κίνητρο της συμμετοχής του στην διεξαγωγή συνομιλιών, έστω και με την αβέβαιη προοπτική κάποιας παραχώρησης από το Ισραήλ, προκειμένου να προσπαθήσει να αυξήσει την δημοτικότητά του. Όμως με δεδομένη την εμπειρία των τελευταίων χρόνων, δεν υπάρχει αισιοδοξία στις τάξεις της ΠΑ ότι οι συνομιλίες θα έχουν αίσια έκβαση για τους Παλαιστινίους.
            Από την πλευρά της η Χαμάς δεν αναμένεται να συμμετάσχει ουσιαστικά στις εν λόγω συνομιλίες για λόγους προφανείς: δεν διατηρεί επαφή με το Ισραήλ και δεν έχει επιλυθεί το ζήτημα της αποκατάστασης της πολιτική ενότητας των Παλαιστινίων στην Γάζα και την Δ. Όχθη. Χωρίς ενότητα οι της Χαμάς γνωρίζουν ότι δεν θα έχουν τύχη στην διεκδίκηση χειροπιαστών στόχων. Παράλληλα οι σκεπτικιστές Παλαιστίνιοι δεν θεωρούν συμβατή την έναρξη συνομιλιών την στιγμή που το Ισραήλ συνεχίζει τους αυθαίρετους εποικισμούς παλαιστινιακών εδαφών.
            Δεδομένων των ανωτέρω συνθηκών καθίσταται προφανής η απαισιοδοξία για το μέλλον και την επιτυχία των επικείμενων συνομιλιών. Εάν η νυν κυβέρνηση του Ισραήλ επιθυμεί πραγματικά την πρόοδο των συνομιλιών με ορίζοντα επιτυχίας άμεσο χρονικά, θα πρέπει να σταματήσει τους εποικισμούς, έστω και προσωρινά. Σε κάθε άλλη περίπτωση η συμμετοχή του Αμπάς στις συνομιλίες όχι μόνο θα κατακρημνίσει την υπάρχουσα δημοτικότητά του, ενισχύοντας τον Χάλεντ Μεσάλ, αλλά και θα επαληθεύσει τους ισχυρισμούς της Χαμάς ότι η διπλωματία στην παρούσα φάση δεν είναι βιώσιμη.

�ρ� � � � �]� �� �ιονοτήτων σε κάθε συζήτηση που γίνεται». 

Από το εν λόγω ιδιαιτέρως σημαντικό συνέδριο κατέστη σαφές ότι οι μειονότητες της Τουρκίας ζητούν ολοένα και περισσότερο από το τουρκικό κράτος να αφουγκραστεί την επιθυμία τους για την άμεση επανένταξη τους στην διαρκώς αναπτυσσόμενη τουρκική κοινωνία. Το εν λόγω αίτημα παρέμενε κενό γράμμα για δεκαετίες αλλά τώρα με την γενικότερη ανάπτυξη της Τουρκίας καθίσταται για πρώτη φορά δυναμικό και εκφράζεται με τρόπο δημοκρατικό για ένα δημοκρατικό μέλλον της τουρκικής κοινωνίας. Οι μειονότητες θέλουν να βγουν από την κοινωνική περιθωριοποίηση δεκαετιών και ζητούν από το τουρκικό κράτος να αντιμετωπίσει το θέμα τους ως μέρος των εσωτερικών υποθέσεων της Τουρκίας, αποδεσμευμένο και απολυτρωμένο από πρόσκαιρο γεωπολιτικό  ανταγωνισμό και καιροσκοπισμό. Δεν πρόκειται για ζήτημα της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας με την Ελλάδα και άλλες γειτονικές της χώρες αλλά για πρόβλημα εσωτερικό της ίδιας της τουρκικής κοινωνίας, η οποία πρέπει να διακατέχεται από πολυπολιτισμικότητα, κοινωνική αρμονία, δημιουργικότητα, οικονομική και ατομική ανάπτυξη.





Πέμπτη 2 Μαΐου 2013

Σε εγρήγορση οι μειονότητες της Τουρκίας:
Άμεση προτεραιότητα η διασφάλιση της νομικής τους υπόστασης

Καθημερινή 2/5/2013

Δρ. Ευάγγελος Βενέτης,
Υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος Μέσης Ανατολής - ΕΛΙΑΜΕΠ

Λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη δυναμική της τουρκικής οικονομίας μια κοινωνίας, ίσως είναι η πρώτη φορά μετά από δεκαετίες που οι μονοθεϊστικές μειονότητες της Τουρκίας αποφασίζουν να διεκδικήσουν με ενότητα και συντονισμό την διασφάλιση των δικαιωμάτων που απορρέουν από τη νομική τους υπόσταση. Σε αυτό το πλαίσιο την Πέμπτη, 30 Ιανουαρίου διοργανώθηκε στο Πανεπιστήμιο Μπιλγκί εκ μέρους του Γραφείου του εκπροσώπου των Μη Μουσουλμανικών βακουφίων στο Συμβούλιο της Γενικής Διεύθυνσης Βακουφίων (κληροδοτημάτων), κ. Λάκη Βίγκα και την υποστήριξη της Επιτροπής Βενετίας, το δεύτερο συνέδριο για τα νομικά ζητήματα των μειονοτήτων στην Τουρκία (Ελληνορθοδόξων της Τουρκίας, όπως και των κοινοτήτων των Χριστιανών Αρμενίων, των Λατίνων Καθολικών, των Συροϊακωβιτών και των Ιουδαίων της χώρας).
Η εν λόγω ημερίδα επικεντρώθηκε στο ζήτημα της νομικής προσωπικότητας των μειονοτήτων με επίκεντρο την ανταλλαγή απόψεων ακαδημαϊκών από την Τουρκία και το εξωτερικό αλλά και νομικών με εμπειρία στο θέμα των διεκδικήσεων των μειονοτήτων, καθώς και εκπροσώπων κρατικών φορέων και μελών από όλες σχεδόν τις μη μουσουλμανικές κοινότητες στην Τουρκία.  Το τουρκικό κράτος εκπροσώπησαν ο Υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων κ. Αλαατίν Μπουγιούκαγια, εκπρόσωποι της Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων Ντιγιανέτ, εκπρόσωποι της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Άγκυρα καθώς και ο Συνήγορος του Πολίτη Μεχμέτ Ελκατμίς. Το διεθνές ενδιαφέρον για την εκδήλωση εξέφρασαν διπλωμάτες από πρεσβείες ή προξενεία της Ελλάδας, των Η.Π.Α., της Αυστρίας, της Γερμανίας, του Καναδά, της Ελβετίας, της Ιταλίας, Βουλγαρίας και Αυστραλίας.
Με την καταλυτικής σημασίας συμμετοχή του στο συνέδριο, ο εκπρόσωπος της Επιτροπής Βενετίας κ. Κριστόφ Γκράμπενβαρτερ μίλησε για την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου η οποία ρητά προβλέπει ότι κάθε μειονότητα έχει το δικαίωμα σε νομική υπόσταση και αναφέρθηκε στην γνωμοδότηση της επιτροπής τον Μάρτιο του 2010 που αφορούσε στην Τουρκία.
Ο Καθηγ. Γιάννης Κτιστάκις αναφέρθηκε στη νομική διάσταση της αναγνώρισης νομικής προσωπικότητας τονίζοντας ότι είτε βάσει της διεθνούς πρακτικής είτε των ισλαμικών παραδόσεων, το τουρκικό δικαιικό σύστημα είναι κάτι που θα έπρεπε να έχει λάβει χώρας. Σε παρέμβαση του στο συνέδριο ο συνταγματολόγος Νίκος Αλεβιζάτος τόνισε ότι θα μπορούσε να αναγνωριστεί αρχικά η νομική προσωπικότητα των μειονοτήτων για συγκεκριμένα θέματα, λ.χ. την πρόσληψη υπαλλήλων, την απόκτηση, ανάκτηση και διατήρηση περιουσίας και το δικαίωμα του ενάγοντος με τελική την προοπτική  της σταδιακής πλήρους απόδοσης της νομικής τους υπόστασης. 
Από την πλευρά των μειονοτήτων ο Λάκης Βίγκας αναφέρθηκε στα τέσσερα κύρια τρέχοντα προβλήματα των μειονοτήτων που είναι η κατάργηση του εκλογικού κανονισμού και αδυναμία διεξαγωγής εκλογών από τα βακούφια ως δείγμα της ελλιπούς ανεξαρτησίας και αυτονομίας τους, η απόρριψη του αιτήματος για συνένωση βακουφίων, το ζήτημα των μαζμπούτ που παραμένει άλυτο παρά τις νομικές βελτιώσεις και το ζήτημα της νομικής προσωπικότητας των θρησκευτικών θεσμών.
Εκ μέρους του τουρκικού κράτους ο Διευθυντής της Γενικής .Διεύθυνσης Βακουφίων Αντνάν Ερτέμ με πνεύμα συγκρατημένης αισιοδοξίας προέβη σε σύντομη αναδρομή στις νομικές εναλλαγές των βακουφίων και αναφέρθηκε στην πρόσφατη κίνηση επιστροφής τμημάτων ακίνητης περιουσίας. Πιο φειδωλός στην προοπτική αισιόδοξης ενατένισης του θέματος, ο Υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Μπουγιούκαγια κατά τον χαιρετισμό του έθεσε εκ νέου το αμφιλεγόμενο θέμα της αμοιβαιότητας λέγοντας ότι «θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη και την πρακτική άλλων χωρών όπως της Ελλάδας για την πρόοδο που κάνει στα θέματα των θρησκευτικών ελευθεριών και μειονοτήτων σε κάθε συζήτηση που γίνεται». 
Από το εν λόγω ιδιαιτέρως σημαντικό συνέδριο κατέστη σαφές ότι οι μειονότητες της Τουρκίας ζητούν ολοένα και περισσότερο από το τουρκικό κράτος να αφουγκραστεί την επιθυμία τους για την άμεση επανένταξη τους στην διαρκώς αναπτυσσόμενη τουρκική κοινωνία. Το εν λόγω αίτημα παρέμενε κενό γράμμα για δεκαετίες αλλά τώρα με την γενικότερη ανάπτυξη της Τουρκίας καθίσταται για πρώτη φορά δυναμικό και εκφράζεται με τρόπο δημοκρατικό για ένα δημοκρατικό μέλλον της τουρκικής κοινωνίας. Οι μειονότητες θέλουν να βγουν από την κοινωνική περιθωριοποίηση δεκαετιών και ζητούν από το τουρκικό κράτος να αντιμετωπίσει το θέμα τους ως μέρος των εσωτερικών υποθέσεων της Τουρκίας, αποδεσμευμένο και απολυτρωμένο από πρόσκαιρο γεωπολιτικό  ανταγωνισμό και καιροσκοπισμό. Δεν πρόκειται για ζήτημα της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας με την Ελλάδα και άλλες γειτονικές της χώρες αλλά για πρόβλημα εσωτερικό της ίδιας της τουρκικής κοινωνίας, η οποία πρέπει να διακατέχεται από πολυπολιτισμικότητα, κοινωνική αρμονία, δημιουργικότητα, οικονομική και ατομική ανάπτυξη.