Ταχρίρ και Τακσίμ: Η όξυνση της σύγκρουσης

μεταξύ Ισλάμ και εκκοσμίκευσης

Καθημερινή, 29/6/2013

Δρ. Ευάγγελος Βενέτης, ΕΛΙΑΜΕΠ

Συνήθως οι εποχές εναλλάσσονται αλλά η “Άνοιξη” των τελευταίων δύο ετών στον ισλαμικό κόσμο καλά κρατεί. Η χρονική εγγύτητα μεταξύ της πολιτικής κρίσης στην Τουρκία και την ανάφλεξη της εν εξελίξει εμφύλιας, πολιτικής προς το παρόν, αντιπαράθεσης στην Αίγυπτο καταδεικνύει ότι οι κατά κράτη μουσουλμανικές κοινωνίες είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Και οι ομοιότητες; Πολλές.

Δεν προκαλεί έκπληξη η σύγκρουση εκκοσμικευμένων και ισλαμιστών μουσουλμάνων στην Αίγυπτο. Είναι ένας ακόμη κρίκος στην αντιπαράθεση των δύο πλευρών για την κατάληψη της εξουσίας και τον πλήρη έλεγχο της χώρας. Και θα ακολουθήσουν άλλοι. Ο Ισλαμιστής Πρόεδρος Μόρσι έχει τεθεί σε τροχιά Έρντοαν χωρίς όμως να έχει κατορθώσει αυτό που επί σειρά ετών οι Τούρκοι ομοϊδεάτες του επεδίωκαν και επέτυχαν, δηλ. τον παραγκωνισμό του στρατού από τα πολιτικά πράγματα της χώρας. Ο Μόρσι βρίσκεται από άποψη πολιτικών ισορροπιών με τον στρατό εκεί που βρισκόταν ο Τουργούτ Οζάλ στην Τουρκία, ίσως και παλαιότερα. Ωστόσο υπολείπεται ακόμη του Οζάλ σε μέθοδο λόγω της απειρίας του, απόρροια της ξαφνικής μεταβολής των πολιτικών πραγμάτων στην Αίγυπτο.

Στο Κάιρο ο Μόρσι προσπαθεί να προωθήσει το ισλαμικό πολιτικό του πρόγραμμα, προσπαθώντας να ισορροπήσει μεταξύ των ισλαμιστών διανοουμένων και ιερατείου αφενός, και του εκκοσμικευμένου, πλην στρατιωτικού, πολιτικού κατεστημένου. Οι τωρινές συγκρούσεις μεταξύ των δύο πλευρών στους δρόμους τος Καΐρου δείχνουν τόσο την πόλωση της αιγυπτιακής κοινωνίας όσο και την ανησυχία των εκκομισκευμένων Μουσουλμάνων για το μέλλον της χώρας, το οποίο ο Μόρσι το προδιαγράφει ισλαμικό. Και μάλιστα εργάζεται νυχθημερόν για να επιτύχει αρχικά την μείωση της επιρροής του στρατιωτικού κατεστημένου της Αιγύπτου, και κατόπιν την πλήρη εξάλειψη της από τα πολιτικά πράγματα της χώρας. Όσο περισσότερο προσπαθεί, θα πρέπει να θυμάται ότι οι απότομες αλλαγές επιφέρουν απότομες αντιδράσεις, ιδιαίτερα με τον στρατό να εφορά.

Σε αυτή την διαδικασία, χρειάζεται ο Μόρσι περισσότερη εμπειρία, μετριοπάθεια, σύνεση και υπομονή, εάν θέλει να κρατήσει την αιγυπτιακή κοινωνία σε ισορροπία, χωρίς την απεμπόληση των ιδεολογικών του προσανατολισμών. Όπως και να ’χει όμως, η εμπειρία αποκτάται με τον χρόνο, και η γνώση με την πείρα. Εάν ο Μόρσι φερθεί μετριοπαθώς, η παρούσα κρίση θα καταλαγιάσει χωρίς δραματικά αποτελέσματα. Θα πρέπει να πάντοτε, όπως και ο Έρντοαν, να είναι σε θέση να βρίσκει την χρυσή τομή σε κάθε σημαντικό μετέωρο πολιτικό βήμα του στο τεντωμένο πολιτικό σχοινί της Αιγύπτου. Έχει δρόμο ακόμη να διανύσει, ελπίζοντας ότι το σχοινί θα αντέξει.

�ς αE � � � ��~ �]� εκτιμά ότι, όπως και στο παρελθόν, είναι θέμα χρόνου να στείλει τους Ισλαμιστές στα σπίτια τους. Η εν λόγω εκτίμηση δεν είναι άτοπη αλλά φαίνεται να παραγνωρίζει δύο παράγοντες: την αλλαγή της ψυχολογίας προς το θαρσύτερο που επέφερε η Αραβική Άνοιξη στις τάξεις των Ισλαμιστών και το ότι οι ισλαμιστές είναι πεπεισμένοι, και όχι αδικαιολόγητα, ότι αδικούνται κατάφορα τα συνταγματικά τους δικαιώματα λόγω του πραξικοπήματος. Πράγματι σήμερα ο μέσος Αιγύπτιος δεν είναι τόσο φοβισμένος όσο στο παρελθόν και διαδηλώνει ευκολότερα τις πολιτικές του θέσεις. Επιπρόσθετα σε ισλαμικό ιδεολογικό πλαίσιο ο θάνατος των Ισλαμιστών διαδηλωτών εκλαμβάνεται ως «μαρτύριο», κάτι το οποίο ενδυναμώνει την οργή και αποφασιστικότητά τους.

Απομένει να δούμε στην πράξη πόση αποφασιστικότητα διαθέτουν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι για συνέχιση της πολιτικής ανυπακοής, ιδίως μετά την όξυνση της στάσης του στρατού που αναμένεται τα επόμενα εικοσιτετράωρα. Εάν ο στρατός δεν επιτύχει την πτώση του ηθικού των Ισλαμιστών άμεσα, τότε ο χρόνος θα μετρά αντίστροφα για την κυβέρνηση Μανσούρ και υπέρ των Ισλαμιστών. Διότι ζητούμενο είναι η έγκαιρη διακοπή της παρατεταμένης αστάθειας της χώρας. Όσο ο στρατός δεν την διασφαλίζει, τόσο θα αυξάνεται η ανασφάλεια στις τάξεις του.