Ο σαρκασμός του Σάχη του Ιράν και ο Θ. Πάγκαλος

Δρ. Ευάγγελος Βενέτης, ΕΛΙΑΜΕΠ

Σε πρόσφατο άρθρο του στο Βήμα (Κυριακή 09-06-2013, σ. 27) ο Θεόδωρος Πάγκαλος αναπολεί τη συνάντηση που είχε ως μαθητευόμενος του Γαλλοεβραίου δημοσιογράφου Ερίκ Ρουλώ με τον Σάχη του Ιράν στην Τεχεράνη το 1972, λίγο καιρό μετά τις εκδηλώσεις 2500 χρόνων από την ίδρυση της ιρανικής μοναρχίας από τον Κύρο τον Μεγάλο. Σε αυτή τη συνάντηση ο Σάχης απαντώντας σε ερώτημα του Ρουλώ για το αν έχει εκτελέσει δεκάδες φυλακισμένους, ο Σάχης απαντά ότι είναι “εκατοντάδες” και στο ερώτημα αν κρατούνται στις φυλακές εκατοντάδες άτομα, ο Σάχης απαντά ότι “είναι χιλιάδες οι φυλακισμένοι.” Κατόπιν παραθέτει την δήλωση του Σάχη ότι, αν οι ιερωμένοι έλθουν στα πολιτικά πράγματα και “ασκήσουν τυραννία, τότε,” κατά τον Σάχη, “αυτή η τυραννία θα μας γυρίσει πίσω στο Μεσαίωνα.”

Προφανώς η αφήγηση της εν λόγω συνάντησης και η σύνδεση της δήλωσης του Σάχη με τα τεκταινόμενα κατόπιν και σήμερα στην Μ. Ανατολή αποτελούν μία πρώτης τάξεως σύγκριση και αντιστοιχία του παρελθόντος με το παρόν. Μία σύγκριση η οποία εκφράζει τον σκεπτικισμό του Παγκάλου για την αμερικανική εξωτερική πολιτική στη Μ. Ανατολή, και δη τον ισλαμικό κόσμο.

Πέραν αυτού όμως, χωρίς να αμφισβητείται η διορατική δήλωση του Ιρανού μονάρχη, τίθεται το ερώτημα πως είναι δυνατόν ο Σάχης να εκφράσει τόσο ωμά, κατηγορηματικά και αυξητικά την βεβαιότητα ότι έχει εκτελέσει εκατοντάδες και φυλακίσει δεκάδες χιλιάδες. Η εν λόγω απορία βασίζεται στο γεγονός ότι ακόμη και στο αποκορύφωμα της απολυταρχικής εξουσίας του ο Σάχης ήταν προσεκτικός και μετριοπαθής στις συνεντεύξεις που έδινε στα δυτικά ΜΜΕ, με εξαίρεση ίσως στις τελευταίες συνεντεύξεις του μετά το 1977, όταν είχε διαγνώσει τις αρνητικές προθέσεις της Δύσης και των δυτικών ΜΜΕ έναντί του. Ακόμη και αν είχε εκατοντάδες εκτελεσθέντων και δεκάδες χιλιάδες φυλακισμένων, βάσει της κοινής πολιτικής λογικής δεν υπάρχει λογική εξήγηση για αυτή την “υπερβολή” του Σάχη. Μήπως τελικά δεν κυριολεκτούσε ο Σάχης αλλά πρόκειτο για δυσδιάκριτο σαρκασμό από τον Ιρανό μονάρχη προς την κοινότυπη, για τα μέτρα του Σάχη, ερώτηση του Γάλλου δημοσιογράφου, έναν σαρκασμό αδιόρατο και κεκαλυμμένο πολιτιστικά που δεν μπόρεσε να διαγνώσει ούτε ο Ρουλώ ούτε ο μαθητευόμενος τότε Πάγκαλος;